Paragraaf F Verbonden partijen

Deelname aan een verbonden partij is een manier om een gemeentelijk doel effectiever te bereiken in een ‘dynamisch’ speelveld van steeds meer samenwerkende (lagere) overheden. In het algemeen gaat de gemeente een relatie met een verbonden partij aan, omdat zij verwacht dat de verbonden partij dezelfde activiteiten effectiever en beter uitvoert. Daarnaast worden risico’s gespreid en gedeeld met andere deelnemers én ontstaat er een kwaliteitsvoordeel als de verbonden partij kennis in huis heeft die de gemeente zelf niet (meer) heeft. Ook ontstaat er vaak grotere effectiviteit en bestuurlijke slagkracht, waardoor nieuwe activiteiten sneller worden gerealiseerd. Tegelijkertijd kiest de gemeente er bij verbonden partijen bewust voor om zelf invloed te houden, omdat deze activiteiten te kwetsbaar zijn om volledig uit te besteden.

Op basis van deze uitgangspunten is een afwegingskader opgesteld voor het al dan niet aangaan van een samenwerking met nieuwe verbonden partijen. Het afwegingskader dient als beleidslijn, wanneer de vraag speelt of de gemeente een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie aan zou moeten gaan of niet. Dit kader vormt een handreiking waarin het gemeentelijk beleid voor verbonden partijen een plaats kan krijgen. Het is geen digitaal instrument dat onafwendbaar tot een bepaalde keuze leidt. Een keuze voor het aangaan van een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie is in alle gevallen een politiek-bestuurlijke keuze.

In de door de gemeenteraad vastgestelde Nota verbonden partijen (1 juli 2016) is het afwegingskader nader uitgewerkt en ook een nieuwe ‘governance’ voor verbonden partijen geformuleerd. De risico’s van de verbonden partijen die geheel of gedeeltelijk van toepassing zijn voor de gemeente Krimpen aan den IJssel werden eerder in paragraaf B weerstandsvermogen en risicobeheersing toegelicht.

Profielen en sturingsarrangementen verbonden partijen
Op 26 september 2024 heeft de gemeenteraad de notitie “Bepaling profielen en sturingsarrangementen (herijking)” ten aanzien van de verbonden partijen vastgesteld. De gemeenteraad heeft daarin voor de komende twee jaar op basis van risicoanalyses, de mate van aandacht en sturing vernieuwd, voor het op voorhand volgen van de individuele verbonden partijen vanuit de gemeente.  In 2026 worden de risicoanalyses opnieuw uitgevoerd en aan de raad voorgelegd.

Jaarlijks wordt regionaal afgesproken welk indexpercentage aan gemeenschappelijke regelingen wordt toegestaan. Hierin worden ook correcties vanwege afwijkende werkelijke prijsontwikkelingen in voorgaande jaren verrekend. Sinds het begrotingsjaar 2022 wordt een gewogen indexpercentage gehanteerd, samengesteld uit (vaste) componenten voor lonen (80%) en prijzen (20%). 

Voor de begroting 2026 is het percentage 5,2. Hiervan heeft 2,2% betrekking op de berekende index voor het jaar 2026. Het overige deel (3,0%) betreft nacalculatie over de jaren 2023 tot en met 2025, op basis van de meest actuele indexcijfers. Deze index geldt voor VRR, GGD, DCMR en GR Jeugdhulp. De MRDH volgt de systematiek van de regio Haaglanden en voor de overige regeling wordt de indexeringssystematiek van de regio Hollands Midden aangehouden. 

In 2025 is de indexeringssystematiek geëvalueerd. Aanleiding daarvoor was de scheefgroei tussen de indexering die gemeenten ontvangen via het gemeentefonds en de indexering die gemeenten toekennen aan gemeenschappelijke regelingen. Op basis van de uitgangspunten uitlegbaarheid, voorspelbaarheid en proportionaliteit is gezocht naar een methode die beter aansluit bij de berekeningen van het gemeentefondsaccres. De wethouders financiën van de regiogemeenten zijn akkoord met een nieuwe methodiek die met ingang van het begrotingsjaar 2027 gebruikt zal worden. Deze is gebaseerd op de BBP-systematiek die ook voor het gemeentefonds wordt gebruikt. Daarmee houdt de ontwikkeling van de bijdragen gelijke tred met de compensatie die gemeenten zelf ontvangen voor loon- en prijsontwikkeling.

Vanwege de financiële problemen die de gemeenten in de komende jaren te wachten staan wordt vanzelfsprekend ook gekeken naar de uitgaven aan gemeenschappelijke regelingen. De wethouders Financiën hebben in 2024 het initiatief genomen om de gemeenschappelijke regelingen te vragen met uitgewerkte scenario's voor verlaging van de bijdragen te komen. Alle gemeenschappelijke regelingen hebben daar serieus gehoor aan gegeven, maar dat leidde nergens tot verlaging van de bijdragen met 5% of meer, zoals door de gemeenten was gevraagd. Een aantal gemeenten heeft daarom in het voorjaar van 2025 een vervolgbrief gestuurd.  Hierin werden de gemeenschappelijke regelingen aangespoord om de komende jaren met aanvullende bezuinigingsvoorstellen te komen.

Gezien het verbeterde meerjarenperspectief, dat voor voor gemeenten in meer of minder mate geldt, wordt nu geen nieuwe actie naar gemeenschappelijke regelingen ingezet.

Ontwikkelingen
Jeugdhulp Rijnmond (GRJR)
Landelijk wordt gewerkt aan de Hervormingsagenda Jeugd. Een thema hierin is  "Regionale organisatie van zorg, inkoop en vermindering administratieve lasten". De GRJR heeft in het AB van 27 juni aangegeven dat het onderzoek naar op welke wijze wij in onze regio de back-office gaan centraliseren lopende is.

Om te voldoen aan de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg is een uniforme vastlegging en gegevensuitwisseling noodzakelijk. Het overgaan van de administratie is daar echter niet direct aan gebonden.  Uw raad heeft daarom op 27 september een motie aangenomen waarin staat dat de complete administratie van de Jeugdzorg waar mogelijk maximaal lokaal wordt belegd. De nadruk van de GRJR wordt gehouden op de gezamenlijke inkoop. Een centralisatie van administratieve taken moet worden tegengehouden als dit zou kunnen leiden tot een achteruitgang van de lokale informatiepositie. 

Beschermd wonen
De doordecentralisatie van de budgetten voor Beschermd Wonen van de centrumgemeente naar individuele gemeenten heeft nog niet plaatsgevonden. Het streven van het Rijk was om per 1 januari 2026 een woonplaatsbeginsel voor beschermd wonen en een daarmee samenhangend nieuw financieel verdeelmodel in te voeren. Er is wederom sprake van uitstel van de wetgeving. Voorlopig blijft de centrumgemeente dan ook verantwoordelijk voor de uitvoering. Beschermd wonen is  daardoor nog géén onderdeel van de begroting van de gemeente Krimpen.

Wij onderzoeken wel of er aanvullend afspraken moeten worden gemaakt binnen de GR Beschermd over de totale bestedingen  versus de (hogere) ontvangsten van het Rijk door de centrumgemeente voor beschermd wonen. 

De gemeenschappelijke regelingen hebben en geven steeds meer inzicht in hun risico’s en weerstandsvermogen. De aandacht voor dit onderwerp leidt in enkele gevallen tot een behoefte aan groei van de algemene reserve (weerstandscapaciteit). Wij achten het niet zonder meer noodzakelijk dat de gemeenschappelijke regelingen er zelf een toereikend weerstandsvermogen op na houden. Zeker wanneer voor de aanvulling van het weerstandsvermogen extra middelen van de deelnemende gemeenten nodig zijn, geven wij er de voorkeur aan om risico’s in de gemeentebegrotingen op te nemen. De bij ons bekende risico’s zijn vermeld in paragraaf B: Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Over het algemeen hebben de gemeenschappelijke regelingen een laag risicoprofiel, mede omdat het risico wordt gedragen door de bijdragende gemeenten.

Hieronder is een overzicht van de gemeenschappelijke regelingen opgenomen inclusief de financiële bijdrage.
Bij deze gemeenschappelijke regelingen is de gemeente vertegenwoordigd in het bestuur. Aan de gemeenschappelijke regelingen zijn financiële risico’s verbonden. Wel is het risicoprofiel in het algemeen laag en  dit profiel uit zich veelal in een redelijk voorspelbare stijging van de jaarlijkse exploitatielasten. In de raadsvergadering van 26 september 2024 zijn de risicoprofielen van de gemeenschappelijke regelingen opnieuw vastgesteld.

De deelname in het aandelenkapitaal van een aantal vennootschappen vloeit vooral voort uit de van oudsher maatschappelijke belangen die door deze vennootschappen worden/werden nagestreefd. De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft deelnemingen in vier ondernemingen:

Het financiële risico strekt zich uit tot de waarde van de deelneming. In de balans is de aankoopprijs van de aandelen als waarde opgenomen. Het risico betreft de economische waarde van het aandelenpakket, als deze lager ligt dan de aankoopprijs. Ook is in de tabel de dividenduitkering opgenomen. Mogelijke fluctuaties in de hoogte van de dividenduitkering vormen een risico, met effecten op het begrotingsresultaat. Om deze reden zijn wij terughoudend in het ramen van de opbrengsten uit dividend.

Stedin
De investeringsopgave voor netwerkbeheerder Stedin blijft de komende jaren onverminderd groot vanwege de energietransitie. Dit gaat gepaard met een extra kapitaalbehoefte, waarvoor in de afgelopen jaren in een aantal fasen het eigen vermogen is versterkt. Hiermee is voorlopig geborgd dat Stedin financieel gezond blijft en toegang houdt tot de kapitaalmarkt tegen acceptabele kosten. 

De uiteindelijke kapitaalbehoefte van Stedin is op termijn nog steeds een uitdaging.  De komende jaren zal dit onderwerp opnieuw op de agenda komen. Bij iedere kapitaalstorting krijgen ook de bestaande aandeelhouders gelegenheid om extra aandelen te verwerven. De gemeente Krimpen aan den IJssel zal op die momenten opnieuw de maatschappelijke en financiële effecten afwegen.

Naast het dividend op de cumulatief preferente aandelen zal de komende jaren sprake zijn van fluctuerende dividendopbrengsten van het reguliere aandelenpakket. Deze fluctuaties hangen samen met de benodigde investeringen en het effect daarvan op de jaarwinsten. Met ingang van deze begroting wordt het gemiddelde dividend over de laatste vier jaren opgenomen als verwachte uitkering.

Cyclus N.V.

Met ingang van 2026 wordt het aantal deelnemende gemeenten in Cyclus N.V. uitgebreid. Op termijn treden 5 nieuwe gemeenten toe, waarmee het aantal deelnemers op 14 komt. Dit versterkt de onderneming en leidt tot schaalvoordelen, versteviging van de toekomstbestendigheid en borging van continuïteit.