Paragraaf F Verbonden partijen

Deelname aan een verbonden partij is een manier om een gemeentelijk doel effectiever te bereiken in een ‘dynamisch’ speelveld van steeds meer samenwerkende (lagere) overheden. In het algemeen gaat de gemeente een relatie met een verbonden partij aan, omdat zij verwacht dat de verbonden partij dezelfde activiteiten effectiever en beter uitvoert. Daarnaast worden risico’s gespreid en gedeeld met andere deelnemers én ontstaat er een kwaliteitsvoordeel als de verbonden partij kennis in huis heeft die de gemeente zelf niet (meer) heeft. Ook ontstaat er vaak grotere effectiviteit en bestuurlijke slagkracht, waardoor nieuwe activiteiten sneller worden gerealiseerd. Tegelijkertijd kiest de gemeente er bij verbonden partijen bewust voor om zelf invloed te houden, omdat deze activiteiten te kwetsbaar zijn om volledig uit te besteden.

Op basis van deze uitgangspunten is een afwegingskader opgesteld voor het al dan niet aangaan van een samenwerking met nieuwe verbonden partijen. Het afwegingskader dient als beleidslijn, wanneer de vraag speelt of de gemeente een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie aan zou moeten gaan of niet. Dit kader vormt een handreiking waarin het gemeentelijk beleid voor verbonden partijen een plaats kan krijgen. Het is geen digitaal instrument dat onafwendbaar tot een bepaalde keuze leidt. Een keuze voor het aangaan van een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie is in alle gevallen een politiek-bestuurlijke keuze.

In de door de gemeenteraad vastgestelde Nota verbonden partijen (1 juli 2016) is het afwegingskader nader uitgewerkt en ook een nieuwe ‘governance’ voor verbonden partijen geformuleerd. De risico’s van de verbonden partijen die geheel of gedeeltelijk van toepassing zijn voor de gemeente Krimpen aan den IJssel werden eerder in paragraaf B weerstandsvermogen en risicobeheersing toegelicht.

Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen
Per 1 juli 2022 is een wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) in werking getreden. Met deze wetswijziging worden de  mogelijkheden van volksvertegenwoordigers om de eigen controlerende en kaderstellende rol bij gemeenschappelijke regelingen te versterken aangepast en uitgebreid. Ook wordt de democratische legitimatie van de besluitvorming binnen zo’n samenwerkingsverband vergroot. 

Het deel van de wet dat rechten geeft aan volksvertegenwoordigers is direct per 1 juli 2022 ingegaan. Voor het andere deel (verplichtingen om bestaande gemeenschappelijke regelingen aan te passen) geeft de wet een implementatieperiode van twee jaar. Alle gemeenschappelijke regelingen waar de gemeente aan deelneemt hebben voor het einde van 2024 de tekst van de gemeenschappelijke regeling aangepast.

Profielen en sturingsarrangementen verbonden partijen
Op 26 september 2024 heeft de gemeenteraad de notitie “Bepaling profielen en sturingsarrangementen (herijking)” ten aanzien van de verbonden partijen vastgesteld. De gemeenteraad heeft daarin voor de komende twee jaar op basis van risicoanalyses, de mate van aandacht en sturing vernieuwd, voor het op voorhand volgen van de individuele verbonden partijen vanuit de gemeente.

Jaarlijks wordt regionaal afgesproken welk indexpercentage aan gemeenschappelijke regelingen wordt toegestaan. Hierin worden ook correcties vanwege afwijkende werkelijke prijsontwikkelingen in voorgaande jaren verrekend. Sinds het begrotingsjaar 2022 wordt een gewogen indexpercentage gehanteerd, samengesteld uit (vaste) componenten voor lonen (80%) en prijzen (20%). Komend jaar wordt deze systematiek geëvalueerd en onderzocht of aansluiting bij de berekeningen van gemeentefondsaccres. Daarmee zou de ontwikkeling van de bijdragen gelijke tred houden met de compensatie die gemeenten zelf ontvangen voor loon- en prijsontwikkeling.

Voor de begroting 2025 is het percentage 6,8. Hiervan heeft 4,4% betrekking op de berekende index voor het jaar 2025. Het overige deel (2,4%) betreft nacalculatie over de jaren 2022 tot en met 2024, op basis van de meest actuele indexcijfers. Deze index geldt voor VRR, GGD, DCMR en GR Jeugdhulp. De MRDH volgt de systematiek van de regio Haaglanden en voor de overige regeling wordt de indexeringssystematiek van de regio Hollands Midden aangehouden. 

Vanwege de financiële problemen die de gemeenten in de komende jaren te wachten staat wordt vanzelfsprekend ook gekeken naar de uitgaven aan gemeenschappelijke regelingen. In het voorjaar van 2024 bleek dat al in 2025 een verslechtering van de gemeentefinanciën dreigt. Daarom werd door veel gemeenten in de zienswijzen bij de begrotingen van gemeenschappelijke regelingen een oproep gedaan om al in de begroting 2025 op zoek te gaan naar mogelijkheden om de bijdragen van deelnemers te verlagen. In de zomer is daar, op initiatief van de wethouders Financiën,  een brief namens vrijwel alle van colleges burgemeester en wethouders in de regio Rotterdam-Rijnmond aan toegevoegd. Gemeenschappelijke regelingen werd hierin gevraagd om voor 1 oktober 2024 met uitgewerkte scenario's voor verlaging van de bijdragen te komen. Het is nog te vroeg om in deze begroting vooruit te lopen op de effecten van dat verzoek. Wel is de indruk dat de gemeenschappelijke regelingen serieus met dit signaal omgaan. In 2025 wordt een vervolg aan deze actie gegeven. 

Ontwikkelingen
Jeugdhulp Rijnmond (GRJR)
In de  jaarrekening  2023 van de GRJR  is  na  overleg  met  de  accountant  onderscheid  aangebracht tussen de lasten die niet onder de rechtmatigheidsverantwoording vallen en lasten die daar wel onder vallen.  De Commissie BBV heeft namelijk in januari 2024 naar aanleiding van een vraag van een andere jeugdhulpregio uitgesproken, dat “indien de GR alleen de administratieve taken uitvoert, de  beschikkingen  door  de  deelnemende  gemeenten  worden  afgegeven  en  iedere deelnemende gemeente zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen kosten en cliënten, de baten en lasten van de jeugdzorg verantwoord [dienen] te worden door de deelnemend gemeenten zelf.” Deze uitspraak is bindend voor de GRJR en de hiervoor genoemde afbakening van de rechtmatigheidsverantwoording sluit hierop aan. In de Begroting 2025 van de GRJR is daarom onderscheid gemaakt tussen lasten die voortvloeien uit gemeentelijke besluiten en lasten die voortvloeien uit GR-besluiten. De volgende definities worden hierbij gehanteerd: 

•  lasten  voortvloeiend  uit  gemeentelijke  besluiten:  te  omschrijven  als  “zorgkosten gemeenten” en bestaande uit de opdrachten A+B+C+D+E (Jeugdhulp regionaal ambulant en regionaal met verblijf)+I.1 (BRP; Buiten Regionale plaatsingen) + I.3 (LTA; Landelijk Transitie Arrangement). De verantwoording hiervan dient in de gemeentelijke jaarrekeningen plaats te vinden. 

•  lasten  voorvloeiend  uit  GR-besluiten:  te  omschrijven  als  “subsidies  en uitvoeringskosten GRJR” en bestaande uit de opdrachten F (Crisishulp), G (GI’s; Gecertificeerde Instellingen), H (Veilig  Thuis),  I.4  (Acute  dienst),  I.5  (Transformatie/innovatie)  en  J  (uitvoeringskosten).  De  lasten  en  rechtmatigheid  worden  alleen  in  de  GRJR-jaarrekening gerapporteerd. 

Beschermd wonen
De doordecentralisatie van de budgetten voor Beschermd Wonnen van de centrumgemeente naar individuele gemeenten heeft nog niet plaatsgevonden. Het streven van het Rijk is om per 1 januari 2026 een woonplaatsbeginsel voor beschermd wonen en een daarmee samenhangend nieuw financieel verdeelmodel in te voeren. Voorlopig blijft de centrumgemeente dan ook verantwoordelijk voor de uitvoering. Beschermd wonen is  daardoor nog géén onderdeel van de begroting van de gemeente Krimpen.

De gemeenschappelijke regelingen hebben en geven steeds meer inzicht in hun risico’s en weerstandsvermogen. De aandacht voor dit onderwerp leidt in enkele gevallen tot een behoefte aan groei van de algemene reserve (weerstandscapaciteit). Wij achten het niet zonder meer noodzakelijk dat de gemeenschappelijke regelingen er zelf een toereikend weerstandsvermogen op na houden. Zeker wanneer voor de aanvulling van het weerstandsvermogen extra middelen van de deelnemende gemeenten nodig zijn, geven wij er de voorkeur aan om risico’s in de gemeentebegrotingen op te nemen. De bij ons bekende risico’s zijn vermeld in paragraaf B: Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Over het algemeen hebben de gemeenschappelijke regelingen een laag risicoprofiel, mede omdat het risico wordt gedragen door de bijdragende gemeenten.

Hieronder is een overzicht van de gemeenschappelijke regelingen opgenomen inclusief de financiële bijdrage.
Bij deze gemeenschappelijke regelingen is de gemeente vertegenwoordigd in het bestuur. Aan de gemeenschappelijke regelingen zijn financiële risico’s verbonden. Wel is het risicoprofiel in het algemeen laag en  dit profiel uit zich veelal in een redelijk voorspelbare stijging van de jaarlijkse exploitatielasten. In de raadsvergadering van 26 september 2024 zijn de risicoprofielen van de gemeenschappelijke regelingen opnieuw vastgesteld.

Verbonden partijen	Programma	Vertegenwoordiging	Risicoprofiel	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
				2025	2026	2027	2028
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond	Bestuur en veiligheid	Algemeen Bestuur	Laag/Gemiddeld met kanttekening	2.166	2.282	2.339	2.397
DCMR Milieudienst Rijnmond	Bestuur en veiligheid	Algemeen Bestuur	Laag/Gemiddeld met kanttekening	703	721	739	758
Ingenieursbureau Krimpenerwaard (IBKW)	Ruimtelijk domein	Bestuur	Laag/Gemiddeld
Metropoolregio Rotterdam-Den Haag	Maatschappelijk domein	Algemeen/Dagelijks Bestuur	Laag	91	93	96	98
Groenalliantie Midden-Holland	Maatschappelijk domein	Bestuur	Laag	233	239	245	251
GGD Rotterdam Rijnmond	Sociaal domein	Algemeen Bestuur	Laag	343	351	360	369
Werkvoorzieningschap PROMEN	Sociaal domein	Algemeen Bestuur	Laag/Gemiddeld	2.047	1.965	1.872	1.741
Jeugdhulp Rijnmond	Sociaal domein	Dagelijks bestuur	Gemiddeld/Hoog	7.579	7.768	7.962	8.161
Centrum voor Jeugd en Gezin*	Sociaal domein	Raad voor publiek belang		1.143	1.172	1.201	1.231
GR IJSSELgemeenten	Sociaal domein en Overhead	Bestuur	Laag/Gemiddeld	5.856	5.902	5.993	6.156
Streekarchief Midden-Holland	Overhead	Algemeen Bestuur	Laag/Gemiddeld	194	199	203	209
Totaal				20.354	20.691	21.010	21.371
*Het CJG betreft een subsidiepartner, waarbij in het cijfer voor de begroting 2025 de aanvraag voor 2025 is vermeld. De beschikking van de subsidie vind in december plaats.
Streekarchief Midden-Holland
Gemeentelijk belang	Het op een verantwoorde wijze beheren, ontsluiten en ter beschikking stellen van permanent te bewaren gemeentelijke archiefbescheiden.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	193.686
Financiële resultaat	-25.421
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	288.565	281.127
Vreemd vermogen	343.810	352.235
GR IJSSELgemeenten
Gemeentelijk belang	GR IJSSELgemeenten verzorgt de volledige ondersteuning van de gemeentelijke organisatie op het gebied van ICT.Daarnaast verzorgt het ook de uitvoering van het taakveld werk en inkomen (sociale zaken).
Begroting:
Bijdrage Krimpen	5.855.595
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	0	0
Vreemd vermogen	7.607.000	7.307.000
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond
Gemeentelijk belang	Het doelmatig organiseren en coördineren van werkzaamheden die noodzakelijk zijn voor een doeltreffende rampenbestrijding en crisisbeheersing.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	2.165.892
Financiële resultaat	-4.221.000
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	5.763.000	381.000
Vreemd vermogen	115.541.000	111.898.000
Ingenieursbureau Krimpenerwaard (IBKW)
Gemeentelijk belang	IBKW levert advies- en ingenieursdiensten voor projecten op het gebied van weg- en waterbouw in brede zin. Eind 2021 wordt een vernieuwde dienstverleningsovereenkomst opgesteld, waarbij de samenwerking verder wordt geprofessionaliseerd.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	0
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	1.080.000	1.073.000
Vreemd vermogen	272.322	291.322
DCMR Milieudienst Rijnmond
Gemeentelijk belang	De uitvoering van de Wet milieubeheer. DCMR draagt bij aan het verlagen van de milieubelasting van bedrijven en het verhogen van de milieukwaliteit en veiligheid. Daarnaast werkt DCMR ook aan de integratie van milieuaspecten in andere beleidsterreinen en aan milieu en veiligheid gerelateerde maatschappelijke vraagstukken en nieuwe ontwikkelingen.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	703.434
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	3.841.000	3.466.000
Vreemd vermogen	12.414.000	21.259.000
Metropoolregio Rotterdam-Den Haag
Gemeentelijk belang	Het verbeteren van de bereikbaarheid, duurzaamheid, attractiviteit en economische vernieuwingen van en binnen de metropoolregio.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	90.964
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	40.516.769	40.516.769
Vreemd vermogen	1.157.305.885	1.112.493.798
Groenalliantie Midden-Holland
Gemeentelijk belang	Deelname aan strategische besluitvorming betreffende het beheer en de ontwikkeling van natuur- en recreatiegebieden binnen het werkgebied van de deelnemende gemeenten. In het deelgebied Krimpenerwaard betreft het de gebieden Krimpenerhout en Loetbos.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	233.000
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	9.653.000	9.480.000
Vreemd vermogen	2.282.000	1.982.000
GGD Rotterdam Rijnmond
Gemeentelijk belang	Invulling geven aan de wettelijke taken op grond van de wet Publieke Gezondheid. Dit omvat onder andere epidemiologisch onderzoek, Infectieziekten bestrijding, Milieu & Hygiëne en Persoonsgerichte zorg. Ook voorziet het GGD in een rampenopvangplan (GROP) en in inspecties kinderopvang.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	342.737
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	0	0
Vreemd vermogen	0	0
Werkvoorzieningschap Promen
Gemeentelijk belang	Het uitvoeren van Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) taken en het verzorgen van arbeidsgerichte trajecten (waaronder beschut werken).
Begroting:
Bijdrage Krimpen	2.047.000
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	2.725.000	2.072.000
Vreemd vermogen	6.975.000	7.428.000
Jeugdhulp Rijnmond
Gemeentelijk belang	Het verzorgen van de inkoop van individuele voorzieningen Jeugdhulp, Jeugdbescherming en Jeugdreclassering.
Begroting:
Bijdrage Krimpen	7.578.704
Financiële resultaat	0
Balans:	1-1-2025	31-12-2025
Eigen vermogen	0	0
Vreemd vermogen	0	0

De deelname in het aandelenkapitaal van een aantal vennootschappen vloeit vooral voort uit de van oudsher maatschappelijke belangen die door deze vennootschappen worden/werden nagestreefd. De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft deelnemingen in vier ondernemingen:

Naam deelneming	Vestigingsplaats	Nominale deelname	Netto resultaat 2023	Eigen vermogen	Vreemd vermogen	Dividend	Dividend	Dividend
				31-12-2023	31-12-2023	2023	2024	2025
Stedin	Rotterdam	3.267	44.000	3.221.000	5.063.000	163	311	78
OASEN	Gouda	13	3.174	128.149	244.640
Bank Nederlandse Gemeenten	Den Haag	75	254.000	4.721.000	110.834.000	82	71	71
Cyclus BV	Moordrecht	271	695	11.263	23.873

Het financiële risico strekt zich uit tot de waarde van de deelneming. In de balans is de aankoopprijs van de aandelen als waarde opgenomen. Het risico betreft de economische waarde van het aandelenpakket, als deze lager ligt dan de aankoopprijs. Ook is in de tabel de dividenduitkering opgenomen. Mogelijke fluctuaties in de hoogte van de dividenduitkering vormen een risico, met effecten op het begrotingsresultaat. Om deze reden zijn wij terughoudend in het ramen van de opbrengsten uit dividend.

Stedin
Voor netwerkbeheerder Stedin staan de komende jaren vanwege de energietransitie substantiële investeringen te wachten in de infrastructuur. Dit gaat gepaard met een extra kapitaalbehoefte. De afgelopen jaren is in een aantal fasen het eigen vermogen versterkt. De eerste stappen werden gezet door de bestaande aandeelhouders door het niet laten uitkeren van de boekwinst op de verkoop van commerciële bedrijfsonderdelen en de verwerving van nieuw uitgegeven collectief preferente aandelen. Krimpen aan den IJssel heeft sinds medio 2021 een extra pakket cumulatief preferente aandelen met een nominale waarde van € 2.587.000. Daarmee is een bijdrage geleverd aan de versterking van het eigen vermogen van Stedin en ontvangt de gemeente jaarlijks 3% dividend.

Eind 2023 is de Staat toegetreden als aandeelhouder door een kapitaalstorting van € 500 miljoen. In het voorjaar van 2024 volgde de toetreding van twee provincies en een aantal gemeenten die binnen het verzorgingsgebied van Stedin liggen. Daarmee kreeg de kredietwaardigheid van Stedin een stevige impuls.  Hiermee is voorlopig geborgd dat Stedin financieel gezond blijft en toegang houdt tot de kapitaalmarkt tegen acceptabele kosten. 

De uiteindelijke kapitaalbehoefte van Stedin is op termijn nog steeds een uitdaging.  De komende jaren zal dit onderwerp opnieuw op de agenda komen. Bij iedere kapitaalstorting krijgen ook de bestaande aandeelhouders gelegenheid om extra aandelen te verwerven. De gemeente Krimpen aan den IJssel zal op die momenten opnieuw de maatschappelijke en financiële effecten afwegen.

Naast het dividend op de cumulatief preferente aandelen zal de komende jaren sprake zijn van fluctuerende dividendopbrengsten van het reguliere aandelenpakket. Deze fluctuaties hangen samen met de benodigde investeringen en het effect daarvan op de jaarwinsten. In deze begroting is alleen  het dividend over de cumulatief preferente aandelen opgenomen.