Paragraaf F Verbonden partijen

Deelname aan een verbonden partij is een manier om een gemeentelijk doel effectiever te bereiken in een ‘dynamisch’ speelveld van steeds meer samenwerkende (lagere) overheden. In het algemeen gaat de gemeente een relatie met een verbonden partij aan, omdat zij verwacht dat de verbonden partij dezelfde activiteiten effectiever en beter uitvoert. Daarnaast worden risico’s gespreid en gedeeld met andere deelnemers én ontstaat er een kwaliteitsvoordeel als de verbonden partij kennis in huis heeft die de gemeente zelf niet (meer) heeft. Ook ontstaat er vaak grotere effectiviteit en bestuurlijke slagkracht, waardoor nieuwe activiteiten sneller worden gerealiseerd. Tegelijkertijd kiest de gemeente er bij verbonden partijen bewust voor om zelf invloed te houden, omdat deze activiteiten te kwetsbaar zijn om volledig uit te besteden.

Op basis van deze uitgangspunten is een afwegingskader opgesteld voor het al dan niet aangaan van een samenwerking met nieuwe verbonden partijen. Het afwegingskader dient als beleidslijn, wanneer de vraag speelt of de gemeente een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie aan zou moeten gaan of niet. Dit kader vormt een handreiking waarin het gemeentelijk beleid voor verbonden partijen een plaats kan krijgen. Het is geen digitaal instrument dat onafwendbaar tot een bepaalde keuze leidt. Een keuze voor het aangaan van een nieuwe financiële en bestuurlijke relatie is in alle gevallen een politiek-bestuurlijke keuze.

In de door de gemeenteraad vastgestelde Nota verbonden partijen (1 juli 2016) is het afwegingskader nader uitgewerkt en ook een nieuwe ‘governance’ voor verbonden partijen geformuleerd. De risico’s van de verbonden partijen die geheel of gedeeltelijk van toepassing zijn voor de gemeente Krimpen aan den IJssel werden eerder in paragraaf B weerstandsvermogen en risicobeheersing toegelicht.

Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen
Per 1 juli 2022 is een wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) in werking getreden. Met deze wetswijziging worden de  mogelijkheden van volksvertegenwoordigers om de eigen controlerende en kaderstellende rol bij gemeenschappelijke regelingen te versterken aangepast en uitgebreid. Ook wordt de democratische legitimatie van de besluitvorming binnen zo’n samenwerkingsverband vergroot. Voorbeelden zijn het recht een zienswijze in te dienen (onder meer bij het treffen van een regeling en bij besluiten), het instellen van een gemeenschappelijke adviescommissie voor raadsleden en afspraken hoe om te gaan met burgerparticipatie. Ook krijgen volksvertegenwoordigers meer invloed op het functioneren van een regeling, bijvoorbeeld via verplichte afspraken over evaluatie van de regeling en de verplichting om afspraken te maken over (financiële) gevolgen van uittreding voor de uittredende deelnemers.
Het deel van de wet dat rechten geeft aan volksvertegenwoordigers is direct per 1 juli 2022 ingegaan. Voor het andere deel (verplichtingen om bestaande gemeenschappelijke regelingen aan te passen, om zo scherpere afspraken te maken over bijvoorbeeld uittreding of evaluatie) geeft de wet een implementatieperiode van twee jaar.

Jaarlijks wordt regionaal afgesproken welk indexpercentage aan gemeenschappelijke regelingen wordt toegestaan. Hierin worden ook correcties vanwege afwijkende werkelijke prijsontwikkelingen in voorgaande jaren verrekend. Met ingang van het begrotingsjaar 2022 is de berekening van het percentage gewijzigd. Voortaan wordt een gewogen indexpercentage gehanteerd, samengesteld uit (vaste) componenten voor lonen (80%) en prijzen (20%).

Voor de begroting 2024 is het percentage 8,4. Hiervan heeft 3,6% betrekking op de berekende index voor het jaar 2024. Het overige deel (4,8%) betreft nacalculatie over de jaren 2021 tot en met 2023, op basis van de meest actuele indexcijfers. Deze index geldt voor VRR, GGD, DCMR en GR Jeugdhulp. De MRDH volgt de systematiek van de regio Haaglanden en voor de overige regeling wordt de indexeringssystematiek van de regio Hollands Midden aangehouden. De indexen van de regio’s Haaglanden en Hollands Midden zijn vergelijkbaar met die van de regio Rotterdam-Rijnmond.

Ontwikkelingen
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR)
Het algemeen bestuur heeft ingestemd met het voorstel tot uitvoering van scenario 2 (Basis op orde) van de ontwikkelagenda en verwerking van de financiële consequenties van scenario 2 in de meerjarenbegroting. Ten aanzien van de kostenverdeelsleutel heeft het bestuur conform het voorstel besloten. Omdat de wijziging van de kostenverdeelsleutel leidt tot herverdeeleffecten, heeft het Algemeen Bestuur verzocht om in de jaren 2023 tot en met 2026 in 4 gelijke stappen van 25% in te groeien van het oude naar het nieuwe kostenverdeelmodel.

IBKW
Met ingang van 1 december 2022 ís lBKW gehuisvest in het oude gedeelte van de Rabobank. Deze oplossing is in principe tijdelijk voor de duur van 1 jaar met uitloop naar 2 jaar. Voor definitieve huisvesting wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn in bestaande of nieuw te bouwen kantoorruimte in de gemeenten Krimpenerwaard en Krimpen aan den lJssel.

In juridische zin is de huidige huurovereenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan, met een opzegtermijn van 3 maanden, niet eerder opzegbaar dan 1 jaar na ingangsdatum.

GGD Rotterdam Rijnmond
De GGD heeft twee externe ontwikkelingen die onontkoombaar zijn: de inwerkingtreding van de omgevingswet en de inspecties van gastouders. De Omgevingswet verplicht gemeenten “een gezonde leefomgeving te bereiken en in stand te houden”. Gezondheid in de Omgevingswet gaat niet alleen over de fysieke milieufactoren. Ook onderwerpen als meer bewegen, gezonde voedselomgeving en ruimte voor maatschappelijke voorzieningen moeten terugkeren in het ruimtelijke beleid. Het toezicht en de handhaving in de gastouderopvang moet geïntensiveerd worden. Dit wordt deels bekostigd uit door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid beschikbaar gestelde middelen.
In de begroting 2024 zijn nieuwe afspraken gemaakt over de omvang van het pakket basisproducten dat de GGD Rotterdam-Rijnmond voor alle gemeenten uitvoert. 

Jeugdhulp Rijnmond
Voor de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond komt de bijdrage als volgt tot stand:
-Raming van uitgaven vindt plaats op gemeentelijk niveau. Gemeenten zijn door het afschaffen van de vlaktakssystematiek per 01-01-2022 in staat om de eigen verwachtingen/ ontwikkelingen te verwerken in de begroting van de GRJR. Uitganspunt voor de gemeente Krimpen is een zo realistisch mogelijke begroting.
- Beheersing van uitgaven vindt plaats via maandelijkse dashboards, kwartaalafsluitingen, twee bestuursrapportages, sturing op juistheid, tijdigheid en compleetheid van data.
- Verantwoording en afrekening vindt plaats via lastenverantwoording op gemeentelijk niveau (direct nacalculatie van gemeentelijke bijdragen en eindafrekening met zorgaanbieders op basis van dezelfde bestandsvergelijking).
- In onze begroting is aanvullend rekening gehouden met de structurele gevolgen van de 2e Bestuursrapportage 2023. Daardoor is de in onze begroting verwerkte bijdrage € 850.000 hoger (€  7.066.974) dan de in het AB van 8 september 2023 vastgestelde begroting 2024 van de GRJR (€ 6.216.974.) 

Beschermd wonen
De GR beschermd wonen is nog in oprichting. Er is nog geen begroting vastgesteld. Voorlopig blijft de centrumgemeente verantwoordelijk voor de uitvoering. Beschermd wonen is dan ook nog géén onderdeel van de begroting van de gemeente Krimpen, omdat de besluitvorming over de overgang van de middelen (verdere decentralisatie van het centrumgemeente naar individuele gemeenten) nog niet heeft plaatsgevonden.

De gemeenschappelijke regelingen hebben en geven steeds meer inzicht in hun risico’s en weerstandsvermogen. De aandacht voor dit onderwerp leidt in enkele gevallen tot een behoefte aan groei van de algemene reserve (weerstandscapaciteit). Wij achten het niet zonder meer noodzakelijk dat de gemeenschappelijke regelingen er zelf een toereikend weerstandsvermogen op na houden. Zeker wanneer voor de aanvulling van het weerstandsvermogen extra middelen van de deelnemende gemeenten nodig zijn, geven wij er de voorkeur aan om risico’s in de gemeentebegrotingen op te nemen. De bij ons bekende risico’s zijn vermeld in paragraaf B: Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Over het algemeen hebben de gemeenschappelijke regelingen een laag risicoprofiel, mede omdat het risico wordt gedragen door de bijdragende gemeenten.

Hieronder is een overzicht van de gemeenschappelijke regelingen opgenomen inclusief de financiële bijdrage.
Bij deze gemeenschappelijke regelingen is de gemeente vertegenwoordigd in het bestuur. Aan de gemeenschappelijke regelingen zijn financiële risico’s verbonden. Wel is het risicoprofiel in het algemeen laag en  dit profiel uit zich veelal in een redelijk voorspelbare stijging van de jaarlijkse exploitatielasten. Eind 2023 wordt het risicoprofiel van de gemeenschappelijke regelingen opnieuw vastgesteld.

De deelname in het aandelenkapitaal van een aantal vennootschappen vloeit vooral voort uit de van oudsher maatschappelijke belangen die door deze vennootschappen worden/werden nagestreefd. De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft deelnemingen in vier ondernemingen:

Het financiële risico strekt zich uit tot de waarde van de deelneming. In de balans is de aankoopprijs van de aandelen als waarde opgenomen. Het risico betreft de economische waarde van het aandelenpakket, als deze lager ligt dan de aankoopprijs. Ook is in de tabel de dividenduitkering opgenomen. Mogelijke fluctuaties in de hoogte van de dividenduitkering vormen een risico, met effecten op het begrotingsresultaat. Om deze reden zijn wij terughoudend in het ramen van de opbrengsten uit dividend.

Stedin
Voor netwerkbeheerder Stedin staan de komende jaren vanwege de energietransitie substantiële investeringen te wachten in de infrastructuur. De kapitaalbehoefte die daar het gevolg van is, is gedeeltelijk ingevuld door het niet uitkeren van de boekwinst op de verkoop van commerciële bedrijfsonderdelen en  de uitgifte van collectief preferente aandelen aan de bestaande aandeelhouders. Krimpen aan den IJssel heeft medio 2021 een extra pakket cumulatief preferente aandelen verworven voor een bedrag van € 2.587.000. Daarmee is een bijdrage geleverd aan de versterking van het eigen vermogen van Stedin en ontvangt de gemeente jaarlijks 3% dividend.

Eind 2023 vindt naar verwachting een kapitaalstorting van € 500 miljoen door de Staat plaats. Daarmee krijgt de kredietwaardigheid van Stedin een stevige impuls. Alle huidige aandeelhouders stemmen naar verwachting in met de wijzigingen in zeggenschap, dividendverwachtingen, governance c.a. die samenhangen met het toetreden van de Staat. Hiermee is voorlopig geborgd dat Stedin financieel gezond blijft en toegang houdt tot de kapitaalmarkt tegen acceptabele kosten. 

De uiteindelijke kapitaalbehoefte van Stedin is op termijn nog steeds een uitdaging. Hiervoor worden onder meer gesprekken gevoerd met gemeente en provincies binnen het verzorgingsgebied van Stedin, die nog geen aandeelhouder zijn. Ook een aanvullende kapitaalstorting van de Staat is niet uitgesloten. Bij iedere kapitaalstorting krijgen ook de bestaande aandeelhouders gelegenheid om extra aandelen te verwerven. De gemeente Krimpen aan den IJssel zal op die momenten opnieuw de maatschappelijke en financiële effecten afwegen.

Naast het dividend op de cumulatief preferente aandelen zal de komende jaren sprake zijn van fluctuerende dividendopbrengsten van het reguliere aandelenpakket. Deze fluctuaties hangen samen met de benodigde investeringen en het effect daarvan op de jaarwinsten. In deze begroting is daarom alleen rekening gehouden met het dividend over de cumulatief preferente aandelen.